Nước Mắm Truyền Thống Và Những Câu Chuyện Chưa Kể

5/5 - (1 bình chọn)

Có lẽ với rất nhiều người hình ảnh của chai nước mắm truyền thống đã không còn nhớ rõ, hoặc chẳng nhớ những tĩn nước mắm, chai nước mắm nguyên chất như thế nào nữa. Với sự phát triển của thời đại, những thương hiệu nước mắm công nghiệp đã ra đời, cùng với đó là nhiều hương vị mới, thêm những tiện lợi mới để phù hợp với thị trường, với người dùng hơn. Cũng chính vì thế mà nước mắm truyền thống dần dần lui lại về phía sau.

Thế nhưng để nói rằng nước mắm truyền thống có sợ bị mai một không, có sợ bị thay thế không, thì câu trả lời là không đâu. Mặc dù nước mắm truyền thống không còn xuất hiện quá nhiều như trước nữa nhưng nó vẫn luôn có một chỗ đứng nhất định, nó vẫn là cần thiết trong những bữa ăn của mỗi gia đình. Vậy bạn có muốn biết thêm những câu chuyện thú vị về nước mắm truyền thống không? Cùng đọc để tìm hiểu thêm nhé.

Các bài viết bạn có thể quan tâm: 

Thị Trường Nước Mắm Truyền Thống Việt Nam Ra Sao?

[ Xem Ngay] Cách nhận biết nước mắm truyền thống và công nghiệp

Nước mắm Tĩn sánh đặc thịt cá- nước mắm rin nguyên chất

NƯỚC MẮM TRUYỀN THỐNG VÀ 7 LỢI ÍCH BẤT NGỜ BẠN CHƯA BIẾT

Lịch sử hình thành ngành nước mắm truyền thống Phan Thiết

 

Nước Mắm Truyền Thống – Nguồn Gốc Từ Đâu?

Để tìm hiểu cho ngọn ngành thì thật ngạc nhiên khi nước mắm lại được xuất hiện lần đầu tiên tại đất nước La Mã đấy nhé, thời gian mà người ta phát hiện ra nước mắm có lẽ phải kể đến hơn 2000 năm về trước khi các nhà khoa học đã tìm hiểu và nghiên cứu dựa trên các di tích lịch sử còn lại của đế quốc La Mã và phát hiện ra nước mắm đã có mặt tại đây từ năm thứ 27 trước Công Nguyên, hồi đó người ta còn gọi nước mắm với cái tên Garum, thứ nước gia vị này cũng được đựng trong các vò được làm bằng gốm với những điêu khắc đặc trưng của vùng Địa Trung Hải.

 

nuoc-mam-truyen-thong-va-nhung-cau-chuyen-chua-ke
Nước Mắm Truyền Thống Và Những Câu Chuyện Chưa Kể

Về các làm nước mắm truyền thống cổ xưa này từ thời La Mã người ta cũng có rất nhiều cách để làm, hoặc là họ lấy máu và nội tạng của cá rồi chưng cất lên, hoặc là có thể lấy cả con cá để chưng cất. Trước khi làm nước mắm truyền thống này thì họ sẽ lọc bỏ xương cá rồi có thịt cá và nội tạng cùng ruột của cá vào các bình đựng bằng gốm rồi đổ nước muối vào, sau đó để các nguyên liệu này cho lên men, cách làm này thật ra cũng tương tự với cách làm nước mắm truyền thống lên men của người châu Á, cụ thể là người Việt Nam chúng ta cũng vậy.

Sau khi ngâm cá và nước muối đủ thời gian rồi thì người La Mã sẽ tiếp tục đem các bình gốm đi phơi nắng trong nhiều ngày, trong những ngày này họ còn cho vào các bình những loại rau thơm đặc trưng hoặc các loại thảo mộc để làm giảm quá trình vi khuẩn sinh sôi cũng như giảm mùi hôi cho những bình nước mắm truyền thống. Cuối cùng khi cá đã rục và lên men đủ thời gian thì người ta sẽ lọc bỏ bã và chỉ lấy nước cốt để sử dụng như một loại gia vị hoàn hảo cho các món ăn.

Nước Mắm Truyền Thống Du Nhập Như Thế Nào?

Để biết vì sao Châu Á lại xuất hiện nước mắm truyền thống từ La Mã thì đó là do “con đường tơ lụa”. Khi đế chế của La Mã dẫn sụp đổ thì Garum cũng bắt đầu có nguy cơ biến mất tại Italia, cộng thêm việc cướp biển tràn vào phá bỏ hết tất cả những bình gốm nước mắm và loại bỏ luôn cả những công thức làm nước mắm Garum.

Nhưng nếu như vậy thì có lẽ nước mắm truyền thống đã không còn tồn tại nữa rồi, thật may sao khi các thương nhân La Mã đã nhanh tay đem các bình nước mắm này trao đổi khắp nơi bằng con đường tơ lụa. Từ Italia các bình gốm nước mắm đến với Ấn Độ rồi đi qua khắp biển Thái Bình Dương và du nhập vào quốc gia Chăm Pa, cộng thêm với việc các thương gia cũng trao đổi buôn bán với các thương nhân người Trung Quốc cùng đi chung trên con đường tơ lụa, bởi vậy mà nước mắm truyền thống mới có cơ hội để du nhập vào các nước Châu Á, từ Trung Quốc rồi đến Hàn Quốc, Nhật Bản, muộn hơn một chút là các nước ở Đông Nam Á, mọi sự du nhập này đều diễn ra trong vòng khoảng 1000 năm tiếp theo.

Nguồn hình: Nước mắm Tĩn

Nước Mắm Truyền Thống Đến Việt Nam Ra Sao?

Có một sự thật là rất nhiều người cho đến bây giờ vẫn nghĩ rằng nước mắm truyền thống của Việt Nam là được người Pháp truyền bá vào bằng thời gian Pháp thuộc trong những năm thế kỷ 20 của thế kỷ trước. Thế nhưng sự thật là nước mắm truyền thống được người Việt Nam học hỏi và phát triển ra từ những người Chăm Pa.

Trước khi biết đến nước mắm truyền thống thì người Việt chúng ta cũng đã có rất nhiều loại mắm khô khác nhau, thế nhưng khi thấy người Chăm Pa sau khi sáp nhập vào Đại Việt làm nước mắm này chúng ta đã học hỏi theo. Và không biết vì sao mà chúng ta lại thừa kế được cách làm loại nước mắm thơm ngon nức tiếng, đến mức cả vua chú bên Trung Hoa cũng phải bắt ta cống nạp nước mắm cho họ bằng được.

Nếu nói nước mắm truyền thống được nhắc đến chính thức từ lúc nào trong sử sách thì có lẽ nước mắm được tìm thấy trong các văn kiện đời hậu Lê, sâu xa hơn là trong Đại Việt Sử Ký trong bản in năm 1697 đã có nhắc đến nước mắm. Thế nhưng trong các cuốn sách đời vua Tống Chân Tông của nhà Tống lại có ghi chép năm 997 về việc bãi bỏ lệnh cống nạp nước mắm với Đại Việt. Nếu đúng như sách ghi như vậy thì nước mắm truyền thống của nước ta đã ra đời rất sớm, từ trước năm 997.

Như Thế Nào Là Nước Mắm Truyền Thống?

Sau khi được biết thêm nhiều kiến thức thú vị về nước mắm truyền thống, bạn có biết như thế nào là nước mắm truyền thống không? Thật ra câu trả lời rất đơn giản và rất dễ để bạn có thể so sánh với các loại nước mắm công nghiệp hiện nay.

Nước mắm truyền thống nói một cách chính xác là loại nước mắm được làm ra chỉ với duy nhất hai thành phần là: Cá và Muối, không sử dụng bất kỳ nguyên liệu hay thành phần nào khác trong quá trình ủ chượp, lên men đến khi ra thành phẩm. Còn nếu như nước mắm trong thành phần có thêm những chất khác thì chính là loại nước mắm công nghiệp đã được pha chế để giữ được hạn sử dụng lâu hoặc điều chỉnh vị cho phù hợp với nhiều cách pha chế khác nhau.

Với nước mắm truyền thống của Việt Nam cho đến tận bây giờ vẫn giữ nguyên được công thức từ vài trăm năm trước để làm ra nước mắm nguyên chất. Đó chính là dùng phương pháp có tên Ủ chượp, nguyên liệu chủ yếu sẽ là cá cơm đạt chất lượng và phải qua quá trình kiểm duyệt kĩ lưỡng cùng với muối tinh khiết, sau đó sẽ ủ chung hai nguyên liệu này trong các thùng bằng gỗ để lên men trong vòng 12 tháng hoặc hơn. Khi nguyên liệu trong thùng chượp đủ chín sẽ chảy ra nước mắm tĩn đạt chuẩn chất lượng, đủ độ đạm sánh và có vị mặn đặc trưng nhưng hậu ngọt đọng lại.

Những Thương Hiệu Nước Mắm Truyền Thống Việt Nam

Sau lịch sử hình thành và phát triển lên đến gần 300 năm chiều dài của nước mắm truyền thống thì cho đến tận ngày nay vẫn còn rất nhiều nơi giữ được nghề, vẫn sử dụng các công thức truyền thống để tạo nên nước mắm thơm ngon. Và phải kể đến nhiều thương hiệu nước mắm truyền thống có tiếng tại Việt Nam như:

1. Nước Mắm Tĩn:

Đây là một thương hiệu cho đến nay rất biết trân trọng và giữ gìn bản sắc cũng như cội nguồn của nước mắm truyền thống, không những sản xuất nên những loại nước mắm ngon mà còn cho ra dòng nước mắm tĩn được đựng trong bình gốm tĩn giống như những năm tháng thịnh vượng nhất của nước mắm, các ghe thuyền đầy ắp những tĩn nước mắm bằng gốm vượt sông vượt đường đi khắp lục tỉnh nam kỳ. Thương hiệu nước mắm Tĩn cũng là thương hiệu xuất phát từ làng chài Phan Thiết, nơi có ông tổ nghề Trần Gia Hòa – người đã được vua Nguyễn công nhận và ban cho chức quan bát phẩm vì đã có công khai sinh ra nghề nước mắm tại Việt Nam, ngoài ra tại Phan Thiết bạn cũng có thể tới Bảo tàng nước mắm Làng Chài Xưa để hiểu rõ hơn về lịch sử nước mắm truyền thống cũng như được trực tiếp tham gia, nếm thử vào các quá trình làm nước mắm.

2.Nước mắm Khải Hoàn:

Đây cũng là một thương hiệu nước mắm truyền thống lâu đời được khai sinh ra từ đảo Phú Quốc, thương hiệu này cũng đã có thâm niên trên 40 năm trong nghề sản xuất nước mắm rồi. Nước mắm Khải Hoàn được bà Trần Thị Ba đứng lên gây dựng cho dòng họ, ngoài việc sử dụng công thức phổ biến bà cũng có nhiều công thức gia truyền bí mật để tạo nên thương hiệu nước mắm vừa có chất lượng tốt mà lại có thêm hương vị cực kỳ đặc trưng. Cho đến bây giờ thương hiệu nước mắm Khải Hoàn đã có hơn 06 loại nước mắm với các độ đạm khác nhau để phù hợp hơn với người tiêu dùng cũng như mục đích tặng quà hay sử dụng.

3.Nước mắm Liên Thành:

Nếu hỏi thương hiệu nước mắm truyền thống nào của Việt Nam là lâu đời nhất còn tồn tại cho đến tận bây giờ thì câu trả lời chắc chắn sẽ là thương hiệu nước mắm Liên Thành rồi, đây cũng chính là nhận định của nhà sử học Dương Trung Quốc dành cho thương hiệu nước mắm này với trên 100 năm tuổi. Mặc dù đã qua rất nhiều thời gian thế nhưng chất lượng nước mắm của Liên Thành vẫn không hề có sự giảm sút mà ngày càng thay đổi để phù hợp hơn với thị yếu người dùng. Hiện tại thì thương hiệu này có đến 04 loại nước mắm chính với từng dòng riêng sở hữu chất lượng khác nhau để phù hợp với từng dòng khách sử dụng cũng như giá tiền.

4.Nước mắm Cát Hải: Đây là thương hiệu được sản xuất tại huyện đảo Cát Hải của thành phố Hải Phòng, thương hiệu này cũng đã có tuổi đời trên 60 năm tuổi rồi, và có lẽ thương hiệu nước mắm truyền thống này nổi tiếng hơn ở ngoài mạn Bắc. Với đặc điểm trời phú cho ngư trường lớn tại Cát Hải, Bạch Long Vỹ mà nơi đây có được lượng cá cơm dồi dào để sử dụng làm nước mắm, cũng chính vì thế mà nước mắm của thương hiệu này cũng có được vị rất đặc trưng không nơi nào có được.

Vậy là chúng ta đã vừa tìm hiểu thêm thật nhiều thông tin về nước mắm truyền thống của thế giới cũng như nước mắm được ra đời, hình thành ở Việt Nam như thế nào. Hy vọng qua bài viết này các bạn sẽ hiểu thêm về nước mắm truyền thống cũng như trân trọng và yêu thêm về thứ gia vị đặc biệt đặc trưng này nhé.